Jaślany  13 września 1939 r. 

Kwerenda - Zygmunt Krempa. Przytoczony tu tekst jest częścią pracy [Franciszka Grońskiego] poświeconej 22 Dywizji Piechoty Górskiej  w skład , której wchodził 5 psp - oddział  walczący w Jaślanach.

5 Pułk Strzelców Podhalańskich w kampanii wrześniowej.[1]

    "W lecie 1939 roku pułki 22 Dywizji Piechoty Górskiej znajdowały się na obozach letnich. 5 Pułk Strzelców Podhalańskich  przebywał w obozie w Dobromilu gdzie przygotowywał się do jesiennych manewrów. W związku ze zmieniającą się sytuacją polityczną, pułki 22 DPG zostały w ostatniej dekadzie sierpnia ściągnięte do garnizonów. 5 psp wrócił do Przemyśla, gdzie zarządzono w nim stan pogotowia bojowego. Zgodnie z planem rozlokowania wielkich jednostek Wojska Polskiego na wypadek wojny z Niemcami , 22 DPG została przydzielona do Armii Łódź. 28 sierpnia decyzja została zmieniona i 22 DPG miała wejść w skład odwodu Naczelnego Dowództwa. Już 2 września dywizja została przeniesiona do Armii „Kraków” gen. Antoniego Szyllinga ,w celu zastąpienia zniszczonej  7 DP.

  Mobilizacja 5 Pułku Strzelców Podhalańskich została zarządzona 27 sierpnia ok. godz. 19:00. Bataliony II i III mobilizowały się w Nehrybce pod Przemyślem. W koszarach pułku mobilizowano część batalionu I oraz plutony specjalne i łączność. Mobilizacja pierwszego rzutu 5 psp zakończyła się 30 sierpnia. Mobilizowane w koszarach pododdziały przeszły do Nehrybki i dołączyły do reszty pułku. Ppłk Antoni Żółkiewski odebrał przysięgę żołnierzy. Przeglądu pułku dokonał również nowy (od 28 sierpnia) mobilizacyjny dowódca 22 DGP płk. Dypl. Leopold Endel-Ragis.

  31 sierpnia wieczorem żołnierze pułku przygotowywali się do wyjazdu koleją ze stacji Przemyśl -  Bakończyce. Transporty kierowano trasą Przemyśl – Tarnów- Kraków do rejonu Trzebinia- Dulowa- Krzeszowice. 2 września 1939 r.  transporty 5 psp dojechały do stacji Trzebinia –Dulowa.  Do składu pułku nie dołączył III batalion. W nocy z 2 na 3 września pułk złożony z dwóch batalionów (I i II) przeszedł przez Olkusz do m. Klucze. Pozycje obronne  5 psp w rejonie Kluczy nie były atakowane w związku z powyższym 4 września otrzymał rozkaz  wymarszu w raz z innymi oddziałami dywizji w kierunku Działoszyc i dalej   w kierunku rejonu Złota- Jurków gdzie miał osłaniać przeprawę przez Nidę. 5 psp nie brał udziału w walkach w rejonie Wiślicy, gdzie walczyły inne  oddziały 22DPG . W nocy z 7 na 8 września 5psp przeprawił się prze rzekę Nida i skoncentrował się w rejonie lasu Kobylniki. Zgodnie z rozkazami dowództwa Armii, 5 psp miał 9 września wycofać się w kierunku rejonu Staszów Rytwiany. Jednak dowódca 22 DGP wymógł na dowódcy Armii zgodę na uderzenie na Busko ( Zdrój). Gen Szylling wyraził zgodę na użycie 2 batalionów. Na rozkaz dowódcy 22 DGP płk Leopolda Endel -Ragisa w uderzeniu brała udział cała 22 DGP. Podczas marszu w kierunku Buska, dowódca 5 psp ppłk Antoni Żółkiewski na skutek informacji  ,że na drodze marszu pojawiły się czołgi niemieckie, zmienił  on kierunek marszu na Owczary. Otrzymał rozkaz dojścia do miejscowości Kuchary i zorganizowania obrony frontem na Płn- Zach. O świcie 9 września doszło do boju II batalionu 6 psp z Niemcami w rejonie Owczar i Buska działania batalionu 6 psp wspierał I batalion 5 psp. Niemcy otrząsnęli się z zaskoczenia i przystąpili do organizowania obrony. Około godz 11 na tyły 22 DGP uderzył od zachodu silny oddział niemiecki kładąc intensywny ogień artlerii na Owczary powodując panike w polskich oddziałach odwodowych. Mimo silnego ostrzału ze strony wroga 5 psp zdołał wycofać się do miejsca zbiórki w Kucharach. W nocy z 9 na 10 IX pułk przemaszerował do rejonu Rytwian.

  Od 10 września dowództwo 22 DGP objął dowódca artylerii dywizyjnej płk Jan S. Woźniakowski, który zarządził odwrót oddziałów dywizji na wschodni brzeg Wisły.  11 września 5 psp przeprawił się przez Wisłę pod Połańcem i ruszył w kierunku Jaślan  z zamiarem dojścia do Rozwadowa. 12/13 września w Jaślanach 5 pułk Strzelców Podhalańskich[5 psp] ,wsparty przez 22 pododdział  pal [pułku artylerii lekkiej] stoczył bój  z oddziałem VIII niemieckiej dywizji piechoty wzmocnionej czołgami po czym odszedł do „Puszczy Sandomierskiej”.

  Kiedy okazało się ,że nie ma możliwości przeprawienia się na drugi brzeg Sanu , 18 września w m. Krawce na postoju, podjęta została decyzja o rozwiązaniu pułku    i  wycofania się w rozproszeniu na południe. I batalion majora  Moroza odszedł w całości  z zamiarem przebicia się w kierunku Lwowa. Ostatni dowódca 22 DPG  płk Jan S. Woźniakowski udał się z kilkoma oficerami w kierunku Przemyśla gdzie dostał się do niewoli niemieckiej. Ppłk Żółkiewski w nocy 23 września dostał się do Markowej k. Łańcuta. Sytuacja na tych terenach ( wkroczenie wojsk rosyjskich , wrogi stosunek ludności ukraińskiej) nie sprzyjała dalszemu pozostawaniu w mundurach. Część oficerów w cywilnym ubraniu dostała się do Przemyśla a część szukała możliwości przedostania się na Węgry lub do Rumuni."